Kiedy mamy do czynienia z nadmiernym poceniem się?
Nadpotliwością nazywamy nadmierną, wręcz niekontrolowaną potliwość, która przekracza termoregulacyjne potrzeby danego organizmu.
Objaw ten zazwyczaj obejmuje okolice pach, dłonie i stóp, ale może też dotyczyć twarzy i każdej innej części skóry bogatej w ekrynowe gruczoły potowe.
Samo przewlekłe nadmierne pocenie się nie jest ostrym objawem choroby, ale bywa bardzo uciążliwe dla chorego negatywnie wpływa na jakość życia, upośledza funkcjonowanie społeczne i zawodowe oraz powoduje stres emocjonalny, co bywa powodem izolacji, depresji i lęku.
Przyczyna nadmiernego pocenia może być pierwotna (idiopatyczna) lub wtórna, związana z konkretną chorobą. Nadmierne pocenie może być uogólnione i obejmować całe ciało a albo dotyczyć tylko niektórych jego powierzchni.
Określając intensywność nadpotliwości, można posłużyć się Skalą ciężkości nadpotliwości (Hyperhidrosis Disease Seve rity Scale), która pozwala ocenić wpływ pocenia się na jakość życia pacjenta.
Pierwotna nadpotliwość zlokalizowana (ogniskowa), która stanowi aż 90% przypadków, jest obustronnie symetryczna i w połowie dotyczy pach. Większość pacjentów podaje występowanie rodzinne, co sugeruje predyspozycje genetyczne. Częściej do lekarzy zgłaszają się kobiety, chociaż częstość występowania u obu płci jest podobna. Za ten rodzaj potliwości odpowiadają gruczoły ekrynowe. Są to niezwiązane mieszkami włosowymi odrębne przy datki skóry, najliczniejsze na dłoniach, podeszwach i czole, a najmniej liczne na pośladkach. Ich ujścia na dłoniach i stopach są rozmieszczone wzdłuż linii papilarnych.
Wzmożone wydzielanie potu mogą wywoływać różne bodźce, w tym ból, gorączka, lęk, podekscytowanie czy trema, oraz oraz stymulacja niektórymi substancjami, m.in. kofeiną, teiną, pseudoefedryną , ostrymi przyprawami i lekami.
Nadmierna potliwość pojawia się również przy zwiększonej temperatury otoczenia. Wszystkie te czynniki pobudzają pozazwojowe włókna nerwów współczulnych, a również mediatorem w tym procesie jest acetylocholina.
Jak rozpoznać nadmierne pocenie się?
Rozpoznanie nadpotliwości pierwotnej obejmuje ogniskową, widoczną i nadmierną potliwość trwającej bez wyraźnej przyczyny ponad 6 miesięcy oraz występowanie przynajmniej dwóch spośród sześciu następujących kryteriów:
- Pocenie obustronne i symetryczne,
- Obniżenie komfortu życia w trakcie wykonania codziennych czynności,
- Występowanie co najmniej raz w tygodniu,
- Wiek zachorowania w okresie powikłania,
- Brak występowania podczas snu,
- Dodatni wywiad rodzinny
Obecność czterech z powyższych kryteriów pozwala na rozpoznanie pierwotnej nadpotliwości bez konieczności wykonywania dodatkowych badań laboratoryjnych w kierunku nadpotliwości wtórnej.
Do zaznaczenia obszaru nadmiernej potliwości można zastosować test jodowo – skrobiowy, w którym 1-5% roztwór jodu nakłada się na suchą powierzchnię skóry, a po kilku sekundach posypuje się ten obszar skrobią. Dochodzi do reakcji tych dwóch substancji w obecności potu i powstaje fioletowawy osad. Określa to obszar, gdzie znajduje się ujście gruczołu potowego. Test ten może być pomocny nie tyle w diagnostyce, ile w ocenie obszarów nadmiernej potliwości przed leczeniem i po nim.
Kiedy mamy do czynienia z wtórną nadpotliwością?
Do stanów z wtórną postacią nadmiernego pocenia na pewno należy zaliczyć choroby endokrynologiczne. Należy tu wymienić nadczynność tarczycy, cukrzycę i hipoglikemię. Wybitnie wzmożoną potliwość obserwuje się również w stanach nieprawidłowości hormonalnych, w tym w zespole nad nerczowo- płciowym, pheochromocytoma, nadczynności przysadki mózgowej i w okresie menopauzy. Kolejną grupą schorzeń są choroby neurologiczne. Wyróżniamy m.in. zespół Frey (zespół uszno- skroniowy) spowodowany urazem najczęściej postrzałem. Dochodzi w nim do uszkodzenia ślinianki przyusznej, co powoduje, że podczas wydzielania śliny poci się skóra nad ślinianką . Innym po urazowym schorzeniem z nadmiernym poceniem są uszkodzenia splotu nerwowego.
Nadmierną potliwość spotykamy też w chorobach zapalnych mózgu i wiądzie rdzenia w przebiegu kiły późnej. Ponadto kompensacyjnie po sympatectomii wykonywanej- paradoksalnie- z powodu nadmiernej potliwości rąk i stóp można okresowo spodziewać się nasilonej potliwości na tułowiu lub udach. Podobny mechanizm spotykamy w porażeniu połowiczym czy zespole Rossa. Ten ostatni charakteryzuje się jednostronnym zwężeniem źrenicy i całkowitym zniesieniem odruchów skórnych z brakiem pocenia danej okolicy i kompensacyjnym poceniem w innym miejscu. Podobnym schorzeniem jest zespół Harlequina, w którym na skutek połowiczego porażenia twarzy w zakresie nerwów współczulnych jeden po liczek cechuje się bladością i brakiem potliwości, a drugi – jest nad wyraz rumiany i z potliwością wzmożoną. Do mechanicznych przyczyn w schorzeniach neurologicznych zaliczamy żebro szyjne oraz zespół cieśni nadgarstka. Również przewlekłe choroby układowe zmienia ją wiele szlaków metabolicznych, powodując tym samym nadmierne pocenie. Należy tu wspomnieć o nowotworach, zwłaszcza o chłoniakach, jak choroba Hodgkina, gdzie obserwujemy charakterystyczne poty nocne. Wiele układowych chorób zakaźnych, w tym gruźlica i borelioza, ale też autoimmunologiczne choroby układowe czy nadciśnienie tętnicze przebiega właśnie ze wzmożoną potliwością obszarów skóry obfitych w gruczoły ekrynowe.
Kolejną grupą przyczyn są leki. Wiele leków przeciwdepresyjnych, jak inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny czy serotoniny i noradrenaliny, w początkowych tygodniach terapii na sila potliwość. Do innych preparatów zaliczamy leki cholinergiczne, inhibitory esterazy acetylocholiny i leki hipoglikemiczne, jak insulina czy pochodne sulfonylomocznika. Kolejną grupą są selektywne modulatory receptorów estrogenowych, jak tamoksyfen- lek uzupełniający po pierwotnym leczeniu raka piersi. Warto wspomnieć również o infliksymabie, leku biologicznym stosowanym w wielu chorobach dermatologicznych, ale przede wszystkim w łuszczycy. Nadmierną potliwość po wodują również witamina PP i sildenafil(Viagra).
Nie należy też zapominać o bardzo rzadkich przyczynach nadpotliwości jak znamię endokrynne czy odruch aksonalny, czyli pocenie się wokół zmian zapalnych na skórze. Nadmierna potliwość występuje również, gdy dochodzi do wstrząsu, np. w przebiegu ostrej niewydolności układu oddechowego czy zastoinowej niewydolności mięśnia sercowego. Występuje ona także w przebiegu wielu schorzeń psychiatrycznych, jak zespół lęku uogólnionego czy fobie społeczne. Interesującym schorzeniem występującym wyłącznie u kobiet jest choroba Foxa- Fordyce’a. Dotyczy ona gruczołów apokrynowych, więc struktur związanych przewodem wyprowadzającym z mieszkiem włosowym, których czynność jest regulowana przez bodźce hormonalne. Objawy choroby obserwuje się głównie w dołach pachowych w postaci licznych, małych płaskich grudek koloru skóry z towarzyszącym silnym świądem. Choroba wycofuje się samoistnie po menopauzie , W nadpotliwości ogniskowej bio rą udział również gruczoły mieszane apoekrynowe, które są rozmieszczone głownie w okolicach pach i okołoodbytniczo.
Nadmierna potliwość pach, dłoni, stóp – postępowanie
Podstawową i oczywistą sprawą w nadpotliwości jest przestrzeganie higieny osobistej, przy czym woda przeznaczona do mycia nie może przewyższać temperatury ciała. Dobrym zwyczajem powinien być chłodny prysznic na zakończenie kąpieli. W leczeniu pierwotnej potliwości ogniskowej, ale i w łagodzeniu objawów niektórych nadpotliwości wtórnych dysponujemy szeroką gamą niechirurgicznych i chirurgicznych metod leczenia. Miejscowe środki aldehydowe, jak formaldehyd i aldehyd glutarowy, często podrażniają skórę lub powodują odczyny alergiczne, dlatego nie są powszechnie stosowane.
Leczenie nadmiernej potliwości pach, dłoni stóp?
Toksyna botulinowa A jest jak dotąd najlepiej zbadanym sposobem leczenia ogniskowej nadpotliwości. Po wstrzyknięciu śródskórnym działa ona hamują co na uwalnianie acetylocholiny w połączeniu nerwowo- mięśniowym nerwów współczulnych, które unerwiają ekrynowe gruczoły potowe. Powoduje to za hamowanie pocenia na wiele miesięcy.Więcej o mechanizmie działania Botoksu w nadpotliwości znajdziesz https://derm-estetyka.pl/nadpotliwosc-pach-dloni-stop-gdynia-gdansk.html/
Przeciwskazania do zabiegu leczenia nadpotliwości?
Przeciwwskazania do leczenia toksyną botulinową obejmują zaburzenia nerwowo-mięśniowe, takie jak miastenia, ciążę i laktację oraz stosowanie niektórych leków.
Ile kosztuje botoks na nadpotliwość?
Czytaj CENNIK