Czym są przebarwienia?
Przebarwienia to zaburzenia barwnikowe wy wołane przez naturalny barwnik skóry, melaninę, w komórkach naskórka. Często przybierają różnorodne barwy- brązowe oraz żółte. Możemy je podzielić w zależności od lokalizacji w obrębie skóry na naskórkowe, skórne i mieszane. Przebarwienia naskórkowe to piegi, melasma oraz plamy soczewicowate. Wyróżniamy również przebarwienia miejscowe- znamiona i plamy hiperpigmentacyjne- które są wywołane przez szereg czynników mechanicznych i hormonalnych. Istnieją także przebarwienia o podłożu genetycznym (piegi, hiperpigmentcja pod oczami plamy soczewicowate) oraz te o podłożu hormonalnym, powstałe w wyniku zaburzeń endokrynologicznych (nadczynność tarczycy, schorzenia jajników) oraz stosowaniu leków przeciwbólowych sulfonamidów i tetracyklin. Melasma (ostuda) jest typem hiperpigmentacji o ostrych, nieregularnych kształtach. To mocno ograniczone, ciemnobrunatne plamy (występują u 20% ciężarnych kobiet). Przebarwienia starcze z kolei powstają w wyniku nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne, najczęściej na twarzy, szyi, dekolcie oraz dłoniach z wiekiem ulegają powiększeniu. Zmiany barwnikowe są spowodowane również stanami zapalnymi i długotrwałą ekspozycją na słońce. Są to tzw. przebarwienia pozapalne-czerwone, różowe lub brązowe plamki, które ulegają zaostrzeniu pod wpływem słońca.
Czynniki wpływające na powstawanie przebarwień
Zaburzenia pigmentacji w 90% dotyczą kobiet i najczęściej mają podłoże hormonalne. Zwykle pojawiają się w czasie ciąży, menopauzy, przy problemach z tarczycą czy wątrobą, w wyniku stosowania antykoncepcji oraz środków światłouczulających.
Mamy w Polsce sporo ziół o działaniu fotouczulającym, takich jak: dziurawiec, skrzyp polny, szałwia czy rumianek. Leki hormonalne, w tym antykoncepcja, zwiększają naszą wrażliwość na słońce.
Cytostatyki stosowane w terapii przeciwnowotworowej, leki moczopędne, przeciwcukrzycowe, przeciwbakteryjne, przeciwtrądzikowe, przeciwalergiczne i uspokajające , kosmetyki stosowane w perfumach (będące często przyczyną pojawiania się plam na szyi i dekolcie) oraz nieodpowiednio do brana pielęgnacja przyczyniają się do powstawania nierównomiernych plam na skórze twarzy. Warto zwrócić szczególną uwagę na środki przeciwbakteryjne w mydłach oraz płynach, których stosujemy aktualnie bardzo dużo.
Istnieje szereg związków mogących przyczynić się do powstawania przebarwień, więc przed zastosowaniem każdego z nich zadbajmy o ochronę. Skóra jest zaopatrzona w liczne receptory hormonalne (estrogenowe, androgenowe i progesteronowe), a jej stan zależy w dużej mierze od hormonów przysadki oraz tarczycy. Ma to wpływ na regulację procesu melanogenezy i rozmieszczenia barwnika w skórze. Promienie UV przechodzą przez naskórek i pobudzają komórki barwnikowe skóry, melanocyty. Praca niektórych z nich zostaje zakłócona i dochodzi do nadprodukcji melaniny. Ta, gromadząc się w różnych miejscach, tworzy nieestetyczne plamy. Melanocyty w postaci melanosomów są transportowane do keratynocytów. Proces melanogenezy jest łańcuchem reakcji prowadzących do przekształcania L-tyrozynazy do dopachinonu (DOPA), a następnie melaniny. Głównym enzymem uczestniczącym w tym procesie jest tyrozynaza.
Jak zapobiegać przebarwieniom i co stosować?
Na powstawanie i intensywność przebarwień wpływ ma przede wszystkim promieniowanie słoneczne, podstawą profilaktyki jest więc skuteczna ochrona przeciwsłoneczna. Obejmuje ona stosowanie kosmetyków chroniących skórę przed promieniowaniem UVA i UVB, z filtrem co najmniej 30 SPF lub 50 SPF. Ważną kwestią jest również unikanie promieni słonecznych w godzinach pomiędzy 10:00 a 15:00, gdy promieniowanie jest najbardziej szkodliwe dla skóry. Warto przy tym pamiętać o odpowiedniej pielęgnacji, bogatej w witaminę C, florentynę, kwas ferulowy oraz resweratrol. Substancjami aktywnymi o udowodnionym działaniu hamującym aktywność tyrozynazy są: arbutyna oraz kwasy azelainowy, kojowy i fitowy. Powyższe składniki stanowią skuteczną tarczę chroniącą skórę przed uszkodzeniami spowodowanymi promieniowaniem UV. Stosowanie witaminy C chroni ponadto skórę przed fotostarzeniem oraz ogranicza powstawanie nowych plam. Należy też pamiętać o nakładaniu kremu z filtrem z właściwą częstotliwością, tzn. co 2-3 godziny. Osoby stosujące makijaż powinny dodatkowo zaopatrzyć się w kosmetyki z filtrem SPF w pudrze lub w sprayu. W okresie letnim należy unikać substancji zapachowych na bazie alkoholu, olejków o działaniu fotouczulającym (bergamotowy, waniliowy), picia mieszanek ziołowych oraz przyjmowania leków, które mogą wywołać reakcje fototoksyczne. Stosowanie kosmetyków z kwasami czy retinolem pozostawmy sobie na okres jesienno-zimowy. Przez cały rok na leży dbać o skórę w taki sposób, aby ograniczyć wydzielanie enzymu przyczyniającego się do powstawania melaniny. Chcąc pozbyć się przebarwień, musimy je najpierw odpowiednio zdiagnozować, a przede wszystkim wiedzieć, jak, dlaczego i kiedy powstały. Metod leczenia przebarwień jest na rynku bardzo dużo-odpowiednia w konkretnym przypadku powinna zostać dobrana na podstawie ich rodzaju i głębokości, dla każdego klienta indywidualnie.
Mamy do dyspozycji peelingi medyczne, w których skład wchodzą TCA (preparat na bazie kwasu trój chlorooctowego) oraz Cosmelan. Skutecznie rozjaśniają przebarwienia, złuszczają oraz regenerują naskórek i skórę właściwą. Po zabiegu skóra jest rozjaśniona i gładka, dochodzi do spłycenia blizn potrądzikowych. Działanie preparatów polega na hamowaniu tyrozynazy, enzymu biorącego udział w powstawaniu melaniny.
Pielęgnacja skóry z przebarwieniami
Przede wszystkim należy zadbać o prawidłową pielęgnację, stosując odpowiednie filtry przeciwsłoneczne przez cały rok. W okresie jesienno-zimowym do pielęgnacji możemy wprowadzić retinol w celu redukcji przebarwień oraz synchroniczne go działania anti-ageing. Możemy stosować kremy z kwasami w celu regulacji działania gruczołów łojowych, wygładzenia i odświeżenia skóry oraz rozjaśnienia plam pigmentacyjnych. Bardzo dobrym rozwiązaniem są kremy z dodatkiem witaminy C i retinolu. Te dwa składniki łącznie stanowią bardzo silny duet do walki z przebarwieniami. Wynika to z faktu, że zarówno retinol, jak i witamina C, stymulują komórki do produkcji kolagenu oraz działają antyoksydacyjnie i rozjaśniająco na wszelkiego rodzaju przebarwienia. Składnikami aktywnymi niwelującymi przebarwienia są również: wyciąg z lukrecji, arbutyna, witamina PP, kwas retinowy (stosowany w różnych stężeniach), mekwinol, kwas askorbinowy, hesperydyna oraz izoflawony sojowe. Pamiętajmy o odpowiedniej pielęgnacji, żeby móc jak najdłużej cieszyć się jednolitą, piękną skórą bez przebarwień.
Plamy soczewicowate powstają od nadmiernej ekspozycji cery na słońce i najczęściej tworzą się w miejscach odsłoniętych, takich jak twarz, dekolt, ramiona czy dłonie. Innym często spotykanym przebarwieniem jest tzw. melasma, inaczej zwana ostudą. Występuje ona wyłącznie na twarzy, przybierając postać ciemnobrązowych plam o nieregularnym kształcie. Determinantą ich powstawania są zmiany hormonalne, stąd najczęściej pojawiają się u kobiet w ciąży, przyjmujących antykoncepcję lub w wyniku terapii hormonalnej Przyczyną powstawania przebarwień są również stany zapalne, pojawiające się na skórze w postaci zmian trądzikowych czy łuszczycy (co jest związane z nadprodukcją melaniny), oraz w wyniku kontaktu skóry z lekami, kosmetykami czy substancjami chemicznymi (kontaktowe zapalenie skóry).
Kosmetologia estetyczna oferuje różnego rodzaju peelingi chemiczne niwelujące przebarwienia. Jest to możliwe za sprawą dobrze połączonych składników aktywnych, takich jak:
- TCA (kwas trójchlorooctowy)- inicjuje procesy autonaprawcze, polegające na całkowitej wymianie uszkodzonych komórek i głębokiej redermalizacji skóry, stymuluje syntezę kolagenu i elastyny oraz pobudza odtwarzanie endogennego kwasu hialuronowego;
- fenol- powoduje głębokie odtworzenie warstw skórnych i znaczną poprawę napięcia skóry, jej odmłodzenie, wygładzenie zmarszczek oraz obkurczenie porów, redukuje blizny potrądzikowe
- kwas ferulowy – uodparnia skórę na promieniowa nie ultrafioletowe i negatywny wpływ zanieczyszczeń, smogu oraz innych czynników środowiskowych, hamuje aktywność enzymu tyrozyny, minimalizuje przebarwienia i hiperpigmentacje;
- kwas salicylowy – ma silne działanie antybakteryjne, oczyszcza i zwęża gruczoły łojowe, zapobiega nasilaniu się trądziku;
- kwas glikolowy – ma silne właściwości złuszczające i termoplastyczne, stymuluje fibroblasty, jest odpowiedzialny za produkcję kolagenu i elastyny;
- kwas migdałowy – ma właściwości rozjaśniające, wspomaga leczenie trądziku oraz skóry;
- kwas fitowy – jest silnym oksydantem o działaniu nawilżającym oraz ujędrniającym;
- proretinol – jest delikatną formułą retinolu, która stymuluje proliferację i odnowę naskórka, działa silnie rewitalizująco, rozjaśnia skórę i redukuje prze barwienia.
Istotne jest , żeby przed zabiegiem przeprowadzić szczegółowy wywiad i ocenę skóry oraz rozpozna nie etologii przebarwień. Dzięki temu możliwe jest dobranie odpowiedniej terapii zabiegowej – możliwe jest połączenie peelingu z mikronakluciem przy użyciu Dermapena. Zaleca się serię za biegową, 4 zabiegi w odstępach co 2-3 tygodnie, jednak efekty widoczne są już po pierwszym zabiegu.
Po zabiegu należy stosować się do zaleceń pozabiegowych- podstawą jest przede wszystkim ochrona przeciwsłoneczna, noszenie nakrycia głowy oraz unikanie pełnej ekspozycji na słońce. Ważne jest aplikowanie kremu z filtrem SPF 50, który w okresie nasłonecznienia powinno się nakładać co 2-3 godziny.